หลายคนอาจจะคุ้นหูหรืออาจจะเคยได้ไปท่องเที่ยว สถานที่ที่ได้ชื่อว่าเป็น “มรดกโลก” กันมาแล้วมากมายหลายแห่ง แต่นักท่องเที่ยวส่วนใหญ่อาจจะไม่รู้ว่า แหล่งท่องเที่ยวมรดกโลกในปัจจุบันมีกี่แห่ง อยู่ที่ใดบ้าง และแบ่งเป็นกี่ประเภท วันนี้เราจะพาไปทำความรู้จัก และเข้าใจเกี่ยวกับ แหล่งท่องเที่ยวมรดกโลกกันมากขึ้น
แหล่งท่องเที่ยวมรดกโลก เป็นสถานที่หรือพื้นที่ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนโดย องค์การยูเนสโก (UNESCO) หรือชื่อเต็มคือ United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization เพื่อรักษาคุณค่าทางวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ หรือธรรมชาติที่สำคัญระดับโลก มีทั้งสถานที่ประเภท วัฒนธรรม (Cultural Heritage), ธรรมชาติ (Natural Heritage) และบางแห่งเป็น วัฒนธรรมและธรรมชาติร่วมกัน (Mixed Heritage)
สำหรับ องค์การยูเนสโก เป็นหน่วยงานของสหประชาชาติ มีหน้าที่ส่งเสริมสันติภาพผ่านการศึกษา วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม และการสื่อสารมีคณะกรรมการมรดกโลก (World Heritage Committee) ซึ่งประกอบด้วยตัวแทนประเทศสมาชิก 21 ประเทศ มีหน้าที่พิจารณาและตัดสินการขึ้นทะเบียนสถานที่ ปัจจุบันมีประเทศสมาชิกยูเนสโกประมาณ 193 ประเทศ (ทั่วโลก) ซึ่งทุกประเทศสมาชิกสามารถเสนอชื่อสถานที่ในประเทศตัวเอง เพื่อขอขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกได้
หมวดหมู่ของมรดกโลก (World Heritage Categories)
สถานที่ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนจะแบ่งเป็น 3 หมวดหลัก ได้แก่
1.มรดกโลกทางวัฒนธรรม (Cultural Heritage) เช่น เมืองเก่า ปราสาท โบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปกรรม
2.มรดกโลกทางธรรมชาติ (Natural Heritage) เช่น อุทยานแห่งชาติ ภูเขา ระบบนิเวศ ป่าไม้ ทะเลสาบ
3.มรดกโลกแบบผสม (Mixed Heritage) คือสถานที่ที่มีคุณค่าทั้งทางวัฒนธรรมและธรรมชาติ เช่น ภูเขาศักดิ์สิทธิ์ที่มีความสำคัญทางศาสนาและระบบนิเวศที่อุดมสมบูรณ์
หลักเกณฑ์การให้สถานที่เป็นมรดกโลก
องค์การยูเนสโกใช้ เกณฑ์การพิจารณา 10 ข้อ (ตั้งแต่ปี 2005) โดยสถานที่จะต้องผ่านอย่างน้อย 1 ข้อ ดังนี้
หมวดวัฒนธรรม (ข้อ 1-6)
- เป็นผลงานสร้างสรรค์ที่โดดเด่นทางศิลปะหรือเทคโนโลยี
- มีอิทธิพลสำคัญต่อวัฒนธรรมมนุษย์ในประวัติศาสตร์
- แสดงให้เห็นพัฒนาการหรือรูปแบบสำคัญของสถาปัตยกรรม เทคโนโลยี หรือเมือง
- แสดงตัวอย่างที่โดดเด่นของประเภทอาคาร สถาปัตยกรรม หรือภูมิสถาปัตยกรรม
- เป็นตัวแทนชุมชน มรดก หรือวัฒนธรรมที่กำลังเสี่ยงสูญหาย
- มีความเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ ประเพณี ความเชื่อ หรือศิลปะที่สำคัญทางวัฒนธรรม
หมวดธรรมชาติ (ข้อ 7-10)
- แสดงความงามทางธรรมชาติที่โดดเด่นหรือปรากฏการณ์ธรรมชาติพิเศษ
- เป็นตัวอย่างสำคัญของกระบวนการทางธรณีวิทยา การเปลี่ยนแปลงของโลก หรือวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต
- เป็นตัวอย่างสำคัญของระบบนิเวศ หรือความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดล้อมที่เปราะบาง
- เป็นที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตที่มีความสำคัญทางวิทยาศาสตร์หรืออนุรักษ์
สถานที่มรดกโลกในปัจจุบัน (ข้อมูลล่าสุด 2025)
- มีประมาณ 1,200 กว่าแห่งทั่วโลก (จำนวนสถานที่อาจเพิ่มขึ้นทุกปี เพราะมีการขึ้นทะเบียนใหม่เรื่อย ๆ)
- แบ่งอยู่ในกว่า 160 ประเทศ
รายชื่อประเทศที่มีสถานที่มรดกโลกเยอะที่สุด 5 อันดับแรก (โดยประมาณ)
- อิตาลี (Italy) — ประมาณ 59 แห่ง
- จีน (China) — ประมาณ 57 แห่ง
- สเปน (Spain) — ประมาณ 49 แห่ง
- ฝรั่งเศส (France) — ประมาณ 47 แห่ง
- เยอรมนี (Germany) — ประมาณ 46 แห่ง
ตัวอย่างสถานที่มรดกโลกที่มีชื่อเสียงและความน่าสนใจในแต่ละประเทศ พร้อมประวัติย่อ
- กรุงโรม (Rome), อิตาลี
- ประเภท: วัฒนธรรม
- น่าสนใจ: ศูนย์กลางประวัติศาสตร์โรมันโบราณ มีโคลอสเซียม, โรมันฟอรัม, วิหารแพนธีออน
- ประวัติ: เคยเป็นศูนย์กลางจักรวรรดิโรมันที่ยิ่งใหญ่ในยุคโบราณ และมีสถาปัตยกรรมที่หลงเหลือให้ศึกษาประวัติศาสตร์โรมัน
- กำแพงเมืองจีน (Great Wall), จีน
- ประเภท: วัฒนธรรม
- น่าสนใจ: กำแพงยาวที่สุดในโลก สร้างขึ้นเพื่อป้องกันการรุกรานจากชนเผ่าต่าง ๆ
- ประวัติ: สร้างต่อเนื่องหลายสมัย เริ่มตั้งแต่ศตวรรษที่ 7 ก่อนคริสต์ศักราช
- อัลฮัมบรา (Alhambra), สเปน
- ประเภท: วัฒนธรรม
- น่าสนใจ: ปราสาทและพระราชวังมุสลิมโบราณ สถาปัตยกรรมอิสลามที่งดงาม
- ประวัติ: สร้างในยุคอาณาจักรมัวร์ในศตวรรษที่ 13-14
- หอไอเฟล และย่านปารีส (Paris), ฝรั่งเศส
- ประเภท: วัฒนธรรม (เมืองเก่า)
- น่าสนใจ: เมืองศิลปะและประวัติศาสตร์ มีพิพิธภัณฑ์ลูฟร์ โบสถ์นอเทรอดาม
- ประวัติ: เมืองที่มีบทบาทสำคัญทางประวัติศาสตร์ยุโรปและศิลปะยุคเรอเนสซองส์
- อุทยานแห่งชาติกุ๊ดลินเจียว (Bavarian Forest), เยอรมนี
- ประเภท: ธรรมชาติ
- น่าสนใจ: ป่าสนธรรมชาติที่กว้างใหญ่ เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าหายาก
- ประวัติ: เป็นหนึ่งในอุทยานแห่งชาติแรก ๆ ของยุโรปที่ได้รับการอนุรักษ์อย่างเข้มงวด
- อยุธยา, ไทย
- ประเภท: วัฒนธรรม
- น่าสนใจ: เมืองหลวงเก่าของไทยในอดีต มีโบราณสถานและวัดโบราณหลายแห่ง
- ประวัติ: ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ.1893 และเป็นศูนย์กลางการค้าและวัฒนธรรมจนถึงต้นสมัยรัตนโกสินทร์
- มัลดีฟส์ (Maldives) – Atolls ธรรมชาติ
- ประเภท: ธรรมชาติ
- น่าสนใจ: แนวปะการังและระบบนิเวศทางทะเลที่สวยงามและสมบูรณ์
- ประวัติ: ระบบแนวปะการังนี้เป็นที่อยู่อาศัยและแหล่งอาหารของชุมชนมาตั้งแต่อดีต
หมายเหตุ :
สามารถเข้าไปดูข้อมูลสถานที่มรดกโลกที่ครบถ้วน ได้ที่เว็บไซต์หลักของ UNESCO World Heritage Centre https://whc.unesco.org/en/list/ ซึ่งจะมีข้อมูลรายละเอียดสถานที่ รูปภาพ ประวัติ ความสำคัญ และแผนที่ครบถ้วน
